Ατμόσφαιρα

Ατμόσφαιρα
Η ατμόσφαιρα είναι ένα μείγμα αερίων που περιβάλλει ένα πλανητικό σώμα. Η ατμόσφαιρα της Γης εκτείνεται από το έδαφος και πάνω έως περίπου τα 10.000 χιλιόμετρα ύψος. Είναι περίπου 78% άζωτο και 21% οξυγόνο. Τα υπόλοιπα είναι ίχνη υδρατμών, μεθανίου, αργού, διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων. Η ατμόσφαιρα της Γης περιέχει πέντε διακριτά στρώματα, τα οποία γίνονται πιο λεπτά όσο ανεβαίνουμε ψηλότερα – έως ότου η ατμόσφαιρα εξασθενίσει στο διάστημα.

Η ατμόσφαιρα καθιστά δυνατή τη ζωή στη Γη. Αναπνέουμε το οξυγόνο της. Τα φυτά χρησιμοποιούν το διοξείδιο του άνθρακα για να αναπτυχθούν. Το όζον στην ατμόσφαιρα προστατεύει τη ζωή στο έδαφος από τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Τα σύννεφα και ο καιρός παίζουν κεντρικό ρόλο στον κύκλο του νερού της Γης. Το διοξείδιο του άνθρακα και άλλα «αέρια θερμοκηπίου» στην ατμόσφαιρα παγιδεύουν μέρος της θερμότητας του ήλιου, αυτό κάνει τη Γη αρκετά ζεστή για να επιβιώσουν όλοι οι έμβιοι οργανισμοί.

(Σημείωση: Το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» είναι φυσικό. Αλλά η ανθρώπινη δραστηριότητα π.χ. βιομηχανία έχει προσφέρει πολύ επιπλέον διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, αυξάνοντας τα αποτελέσματα του φαινομένου. Αυτό τώρα οδηγεί στην κλιματική αλλαγή.)

Η Γη δεν είναι το μόνο ουράνιο σώμα με ατμόσφαιρα. Άλλοι πλανήτες, νάνοι πλανήτες και φεγγάρια έχουν επίσης ατμόσφαιρα, όμως η ατμόσφαιρά τους περιέχει διαφορετικά μείγματα αερίων. Ο νάνος πλανήτης Πλούτωνας έχει μια γλυκιά ατμόσφαιρα που αποτελείται κυρίως από άζωτο, μεθάνιο και μονοξείδιο του άνθρακα. Ο Κρόνος και ο Δίας, έχουν πυκνές ατμόσφαιρες υδρογόνου και ηλίου. Οι παχιές ατμόσφαιρες αυτών των αέριων γιγάντων, όπως της Γης, μπορούν να προκαλέσουν εκθαμβωτικές καταιγίδες και σέλας. Οι αστρονόμοι έχουν δει ακόμη και τις ατμόσφαιρες των πλανητών που περιφέρονται γύρω από άλλα αστέρια. Και μερικοί από αυτούς τους εξωπλανήτες μπορεί απλώς να έχουν καιρικές συνθήκες παρόμοιες με το δικό μας πλανήτη.

Λεξιλόγιο

aurora: Μια φωτεινή ένδειξη στον ουρανό που προκαλείται όταν εισερχόμενα ενεργητικά σωματίδια από τον ήλιο συγκρούονται με μόρια αερίου στην ανώτερη ατμόσφαιρα ενός πλανήτη. Το πιο γνωστό από αυτά είναι το βόρειο σέλας της Γης, ή το βόρειο σέλας. Σε ορισμένους εξωτερικούς πλανήτες αερίου, όπως ο Δίας και ο Κρόνος, ο συνδυασμός γρήγορου ρυθμού περιστροφής και ισχυρού μαγνητικού πεδίου οδηγεί σε υψηλά ηλεκτρικά ρεύματα στην ανώτερη ατμόσφαιρα, πάνω από τους πόλους των πλανητών. Αυτό, επίσης, μπορεί να προκαλέσει εκπομπές «φωτός» σέλας στην ανώτερη ατμόσφαιρά τους.

αέριος γίγαντας: Ένας γιγάντιος πλανήτης που αποτελείται κυρίως από ήλιο και υδρογόνο, τα οποία στη Γη είναι αέρια. Ο Δίας και ο Κρόνος είναι αέριοι γίγαντες.

αέριο θερμοκηπίου: Αέριο που συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου απορροφώντας θερμότητα. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι ένα παράδειγμα αερίου θερμοκηπίου.

άζωτο: Ένα άχρωμο, άοσμο και αδρανές αέριο στοιχείο που σχηματίζει περίπου το 78% της ατμόσφαιρας της Γης. Το επιστημονικό του σύμβολο είναι το Ν. Το άζωτο απελευθερώνεται με τη μορφή οξειδίων του αζώτου καθώς καίγονται τα ορυκτά καύσιμα. Έρχεται σε δύο σταθερές μορφές. Και οι δύο έχουν 14 πρωτόνια στον πυρήνα. Αλλά η μια μορφή έχει 14 νετρόνια σε αυτόν τον πυρήνα, ενώ η άλλη έχει 15. Για αυτή τη διαφορά, είναι γνωστά, αντίστοιχα, ως άζωτο-14 και άζωτο-15 (ή 14 N και 15 N).

άνθρακας: Ένα χημικό στοιχείο που αποτελεί τη φυσική βάση όλης της ζωής στη Γη. Ο άνθρακας υπάρχει ελεύθερα ως γραφίτης και διαμάντι. Αποτελεί σημαντικό μέρος του άνθρακα, του ασβεστόλιθου και του πετρελαίου. Φτιάχνει δεσμούς με άλλα άτομα άνθρακα (ανθρακικές αλυσίδες), έτσι σχηματίζει έναν τεράστιο αριθμό μορίων που είναι σημαντικά στη χημεία, τη βιολογία αλλά και το εμπόριο.

αργό: Ένα στοιχείο που ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στις 13 Αυγούστου 1894, από τον Σκωτσέζο χημικό Sir William Ramsay και τον Άγγλο φυσικό John William Strutt, περισσότερο γνωστό ως Lord Rayleigh. Το αργό ήταν το πρώτο «ευγενές» αέριο, που σημαίνει αυτό που δεν αντιδρά χημικά με άλλα στοιχεία. Για την ανακάλυψή του, ο Ramsey θα λάβει το Νόμπελ Χημείας του 1904 και ο Rayleigh το Νόμπελ Φυσικής του 1904.

αστέρι: Το βασικό δομικό στοιχείο από το οποίο κατασκευάζονται οι γαλαξίες. Τα αστέρια αναπτύσσονται όταν η βαρύτητα συμπυκνώνει σύννεφα αερίου. Όταν ζεσταίνονται αρκετά, τα αστέρια θα εκπέμπουν φως και μερικές φορές άλλες μορφές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Ο ήλιος είναι το πιο κοντινό μας αστέρι.

αστρονόμος: Επιστήμονας που εργάζεται στον τομέα της έρευνας που ασχολείται με τα ουράνια αντικείμενα, το διάστημα και το φυσικό σύμπαν.

ατμόσφαιρα: Το περίβλημα των αερίων που περιβάλλει τη Γη, έναν άλλο πλανήτη ή ένα φεγγάρι.

Δίας: Ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος, έχει τη μικρότερη διάρκεια ημέρας (9 ώρες, 55 λεπτά). Ένας γίγαντας αερίου, η χαμηλή του πυκνότητα δείχνει ότι αυτός ο πλανήτης αποτελείται κυρίως από ελαφρά στοιχεία υδρογόνο και ήλιο. Αυτός ο πλανήτης απελευθερώνει επίσης περισσότερη θερμότητα από ό,τι λαμβάνει από τον ήλιο καθώς η βαρύτητα συμπιέζει τη μάζα του (και σιγά σιγά συρρικνώνεται ο πλανήτης).

διοξείδιο του άνθρακα: (ή CO₂ ) Ένα άχρωμο, άοσμο αέριο που παράγεται από όλα τα ζώα όταν το οξυγόνο που εισπνέουν αντιδρά με τις πλούσιες σε άνθρακα τροφές που έχουν φάει. Το διοξείδιο του άνθρακα απελευθερώνεται επίσης όταν καίγεται οργανική ύλη (συμπεριλαμβανομένων των ορυκτών καυσίμων όπως το πετρέλαιο ή το αέριο). Το διοξείδιο του άνθρακα δρα ως αέριο του θερμοκηπίου, παγιδεύοντας θερμότητα στην ατμόσφαιρα της Γης. Τα φυτά μετατρέπουν το διοξείδιο του άνθρακα σε οξυγόνο κατά τη διάρκεια της φωτοσύνθεσης, τη διαδικασία που χρησιμοποιούν για να κάνουν τα δικά τους τρόφιμα.

εξωπλανήτης: Είναι ένας πλανήτης που περιφέρεται γύρω από ένα αστέρι έξω από το ηλιακό μας σύστημα.

Ήλιο: Ένα αδρανές αέριο που είναι το ελαφρύτερο μέλος της σειράς ευγενών αερίων. Το ήλιο μπορεί να γίνει στερεό στους -272 βαθμούς Κελσίου.

καιρός: Συνθήκες στην ατμόσφαιρα σε τοπικό μέρος και συγκεκριμένη ώρα. Συνήθως περιγράφεται με όρους ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, όπως η πίεση του αέρα, η υγρασία, η υγρασία, τυχόν βροχοπτώσεις (βροχή, χιόνι ή πάγος), η θερμοκρασία και η ταχύτητα του ανέμου. Ο καιρός αποτελεί τις πραγματικές συνθήκες που συμβαίνουν ανά πάσα στιγμή και τόπο. Είναι διαφορετικό από το κλίμα, το οποίο είναι μια περιγραφή των συνθηκών που τείνουν να εμφανίζονται σε κάποια γενική περιοχή κατά τη διάρκεια ενός συγκεκριμένου μήνα ή εποχής.

κλίμα: Οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν συνήθως σε μια περιοχή, γενικά ή για μεγάλο χρονικό διάστημα.

κλιματική αλλαγή: Μακροπρόθεσμη, σημαντική αλλαγή στο κλίμα της Γης. Μπορεί να συμβεί φυσικά ή ως απόκριση σε ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της καύσης ορυκτών καυσίμων και της εκκαθάρισης των δασών.

Κρόνος: Ο έκτος πλανήτης από τον ήλιο στο ηλιακό μας σύστημα. Ένας από τους δύο γίγαντες αερίων, αυτός ο πλανήτης χρειάζεται 10,6 ώρες για να περιστραφεί (συμπληρώνοντας μια ημέρα) και 29,5 γήινα χρόνια για να ολοκληρώσει μια τροχιά γύρω από τον ήλιο. Έχει τουλάχιστον 82 φεγγάρια. Αλλά αυτό που ξεχωρίζει περισσότερο αυτόν τον πλανήτη είναι το σύστημα φωτεινών δακτυλίων που περιφέρονται γύρω του.

μεθάνιο: Ένας υδρογονάνθρακας με τον χημικό τύπο CH4 (που σημαίνει ότι υπάρχουν τέσσερα άτομα υδρογόνου συνδεδεμένα με ένα άτομο άνθρακα). Είναι ένα φυσικό συστατικό αυτού που είναι γνωστό ως φυσικό αέριο. Εκπέμπεται επίσης από την αποσύνθεση φυτικού υλικού σε υγροτόπους και ρευστοποιείται από αγελάδες και άλλα μηρυκαστικά ζώα. Από την άποψη του κλίματος, το μεθάνιο είναι 20 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα στην παγίδευση θερμότητας στην ατμόσφαιρα της Γης, καθιστώντας το ένα πολύ σημαντικό αέριο του θερμοκηπίου.

νάνος πλανήτης: Ένα από τα μικρά ουράνια αντικείμενα του ηλιακού συστήματος. Σαν πραγματικός πλανήτης, περιφέρεται γύρω από τον ήλιο. Ωστόσο, οι νάνοι πλανήτες είναι πολύ μικροί για να χαρακτηριστούν αληθινοί πλανήτες. Πρώτα παραδείγματα αυτών των αντικειμένων: Πλούτωνας και Δήμητρα.

όζον: Άχρωμο αέριο που αποτελείται από μόρια που περιέχουν τρία άτομα οξυγόνου. Μπορεί να σχηματιστεί ψηλά στην ατμόσφαιρα ή στο επίπεδο του εδάφους. Όταν σχηματίζεται στην επιφάνεια της Γης, το όζον είναι ένας ρύπος που ερεθίζει τα μάτια και τους πνεύμονες. Είναι επίσης βασικό συστατικό της αιθαλομίχλης.

οξυγόνο: Ένα αέριο που αποτελεί περίπου το 21% της ατμόσφαιρας της Γης. Όλα τα ζώα και πολλοί μικροοργανισμοί χρειάζονται οξυγόνο για να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξή τους (και τον μεταβολισμό).

πλανήτης: Ένα μεγάλο ουράνιο αντικείμενο που περιφέρεται γύρω από ένα αστέρι αλλά σε αντίθεση με ένα αστέρι δεν παράγει ορατό φως.

Πλούτωνας: Ένας μακρινός κόσμος που βρίσκεται στη Ζώνη του Kuiper, λίγο πιο πέρα ​​από τον Ποσειδώνα. Ο Πλούτωνας είναι το ένατο μεγαλύτερο αντικείμενο που περιφέρεται γύρω από τον ήλιο.

σύννεφο: Σωρός μορίων ή σωματιδίων, όπως σταγονίδια νερού, που κινούνται υπό την επίδραση εξωτερικής δύναμης, όπως άνεμος, ακτινοβολία ή ρεύματα νερού.

υδρατμοί: Νερό σε αέρια κατάσταση, ικανό να αιωρείται στον αέρα.

υδρογόνο: Το ελαφρύτερο στοιχείο στο σύμπαν. Ως αέριο, είναι άχρωμο, άοσμο και πολύ εύφλεκτο. Είναι αναπόσπαστο μέρος πολλών καυσίμων, λιπών και χημικών ουσιών που αποτελούν τους ζωντανούς ιστούς. Είναι φτιαγμένο από ένα μοναδικό πρωτόνιο (το οποίο χρησιμεύει ως πυρήνας του) γύρω από το οποίο περιφέρεται ένα μόνο ηλεκτρόνιο.

φαινόμενο του θερμοκηπίου: Η θέρμανση της ατμόσφαιρας της Γης λόγω της συσσώρευσης αερίων που παγιδεύουν τη θερμότητα, όπως το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο. Οι επιστήμονες αναφέρονται σε αυτούς τους ρύπους ως αέρια θερμοκηπίου. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου μπορεί επίσης να συμβεί σε μικρότερα περιβάλλοντα. Για παράδειγμα, όταν τα αυτοκίνητα αφήνονται στον ήλιο, το εισερχόμενο ηλιακό φως μετατρέπεται σε θερμότητα, παγιδεύεται μέσα και γρήγορα μπορεί να καταστήσει την εσωτερική θερμοκρασία επικίνδυνη για την υγεία.

φεγγάρι: Ο φυσικός δορυφόρος οποιουδήποτε πλανήτη.

υπεριώδες: Ένα τμήμα του φάσματος φωτός που είναι κοντά στο ιώδες αλλά αόρατο στο ανθρώπινο μάτι.